Kastamonu-Tosya Yolu Hep Gündemde

        Uzun yıllardır Kastamonu yolu Tosya gündeminin büyük ölçüde işgal etmektedir. Her ne kadar yeni çalışmalar yapılsa hatta duble yol olsa bile bu yol hiç gündemden düşmeyecek gibi duruyor. Tarihte de gündemde olduğu gibi Cumhuriyet’in ilk yıllarında bile Ulusal basında gündemde olmuştur. İşte 4 Ocak 1932 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nde Kastamonu yolu ile ilgili haber.

Kastamonu Mektubu.

                                Kastamonu’da Yol Faaliyeti.

        İki seneden beri devam eden faaliyet kış münasebetiyle muvakkaten durdu.

        Tosya Yolu: Tosya’ya elli sene evvel başlanılan şose bu kadar uzun seneler içinde bir türlü ikmal edilememişti ve o zaman kırılan taşlar şimdiye kadar da duruyordu. Mühim bir istihsal memleketi olan Tosya için bu yol hayati bir mesele idi. İki senedir bu yola verilen ehemmiyet dolayısıyla mühim kısımlarının ikmal ve ıslahı mümkün olmuştur.

        Bu sene, bu yolda 21-51 inci kilometreler arasında, dokuz kilometrelik bir kısmının sandık küşadı ve 9 kilometrenin silindirajı ve diğerlerinin de taşı, kumu temin edilmiştir. Ayrıca 2 köprü ve menfez inşa edilmiştir.

Tosya Bağcılığı - 2

KASTAMONU’DA BAĞCILIK İLERLİYOR

Yapılan tecrübeler çok iyi netice verdi, yeni bağlar kuruluyor.

Kastamonu 11 (Hususi) – Şimdiye kadar bir meyve memleketi olarak tanınmış bulunan Kastamonu, çok yakın bir atide ehemmiyetli bir bağ mıntıkası olarak ta kendisini gösterecektir. İki senedir yapılmakta olan tecrübeler, bize bu hükmü verdirmeğe sebep olmaktadır.

İki sene evveline gelinceye kadar “Kastamonu ve mülhakatının iklimi yalnız meyveciliğe müsaittir. Bağcılığa muvafık değildir.” şeklinde, yerleşmiş bir kanaat vardı. Bilhassa orta Anadolu bağcılığının iptidai bir tarzı olan Baran sisteminde Tosya’da mevcut üç bin hektarlık bağ sahasından senede ancak bir milyon kilo yaş üzüm alınabilmesi bu kanaate bir delil olarak gösteriliyor.

Bittabi bu iptidai usulün verdiği çok mahdut hasılat nasıl Tosya’nın bağ kabiliyetini göstermekten uzak ise Kastamonu’da bağ yapılamayacağı fikri de o nispette bir kavli mücerretten başka bir şey değildi.

Bu yanlış kanaatlerin tashihini arzu eden vilayet ziraat müdürlüğü, bilhassa onun çalışkan müdürü Ekrem beyin himmetiyle ilk iş olarak muhitte bağcılığa bir örnek olarak Tosya’nın iptidai bağlarını ıslah teşebbüsüne girişti.

Tosya bağlarını şimdikine nazaran yüksek nispette ve verimli bir halde yeniden tesis etmek çarelerine tevessül edilmiş ve işe Tosya’dan başlanılmıştır.

Geçen sene ilkbaharında, Tosya’da halk nazari ve birkaç mıntıkada ameli izahat verilerek başlanılan ıslah işinde ayrıca üç numune bağı tesis olunmuş ve vilayet merkezinde de başkaca üç dönümlük yeni sistem bağ dikilmiştir.

Geçen senenin bu tesisatı halk üzerinde çok iyi ve müspet bir intiba bırakmış ve herkesi bu usulü tatbike teşvik etmiştir. Çünkü şimdiye kadar eski usulde dikilen ve behemehâl suya ihtiyaç hisseden bağların hektar başına kurulması en az sekiz yüz lira ile mümkün olmakta ve ayrıca da on senelik gibi uzun bir emek ve külfete ihtiyaç hissetmekte idi. Bilhassa aynı zamanda büyük bir çeltik mıntıkası olan ve bu kısım ziraatı için her an suya muhtaç olan Tosyalılar, mıntıkalarında mevcut suları, kısmen bağlara kısmen de çeltik tarlalarına vermek suretiyle iki taraftan da istifade edebilmek için çok yoruluyorlar ve hatta zararlara uğruyorlardı.

Hâlbuki yeni sistem bağlar, bir defa suya ihtiyaç hâsıl etmemekte, aynı zamanda tesis masrafı hektar başına elli liradan fazla bir şey tutmamaktadır. Ayrıca eski bağların on senede meydana gelmesine mukabil yeni bağlar, en fazla üç senede mahsul vermeğe başlamaktadır. Üç dört taraflı menfaati olan yeni sistem bağlar, işte bunun için Tosya’da büyük bir rağbete mazhar olmuş ve herkesi yeni şekilde bağ kurmağa teşvik etmiştir.

Tosya’da iyi bir netice veren yeni sistem bağlar, vilayetin diğer mıntıkalarında da yapılmağa başlamıştır. Bilhassa vilayetin ikinci derecede mühim bir bağ mıntıkası olan Araç ve İğdir çayı havzasında da bu sene yeni sistemde bağlar kurulmasına başlanılmış ve Tosya’nın elde ettiği büyük menfaatleri işiten meraklı Araç ve civar köylüleri büyük bir alaka ile fenni bağlar tesisine girişmişlerdir.

Bu alaka Kastamonu ve İnebolu’yu da sarmış, Kastamonu’da birkaç mıntıkada, İnebolu’da merkezde yeni usulle bağ tesisine başlayanların adedi fazlalaşmağa başlamıştır.

İşte bu yeni bağlar sayesindedir ki, Kastamonu çok tanınan meyveciliğine bir de modern bağcılığı ilave etmeğe başlamıştır. Yakında Kastamonu bağcılığı da meyveciliği kadar her tarafta büyük bir rağbetle karşılaşacak, toprağının çok kireçli olması, ilkbaharının sisli ve yağmurlu geçmesi itibarıyla bir hububat memleketi olan Kastamonu, iktisadi istikbalini meyve ve sınai nebat zümrelerinden temin etmiş olacaktır. – Talat Mümtaz

Akşam Gazetesi – 19 Nisan 1934

Tosya Abdurrahman Paşa Vakfı'nın Tevliyet Beratı

KONU: Tosya’daki Abdurrahman Paşa Vakfı’nın tevliyetinin Mustafa Efendi’ye tevcihi ile ilgili berat

 

Nişânn-ı şerîf-i âlîşân-ı sâmî-mekân-ı sultânî tuğrâ-yı garrâ-yı cihân-sitân-ı hâkânî nüffize bi’l-ayni’r-rabbânî hükmü oldur ki;

Tosya’da vâkî‘ müteveffâ Abdurrahman Paşa Vakfı’nın yevmî altı akçe vazîfe ile mütevellîsi olan İsmail Halife (…) kendi hüsn-i rızasıyla yedinde olan berâtın virüp mutasarrıf olduğu tevliyeti oğlu erbâb-ı istihkâkdan işbu râî‘u tevkî‘-i refi‘i’ş-şân-ı hâkânî Mustafa zîde kadruhûya ferâgat ve kasr-ı yed itmeğin kasr-ı yedinden tevcîh olunup yedine berât-ı şerîf-i âlîşânım virilmek bâbında fâriğ-i mezbûr memhûren istid‘â-yı inâyet itmeğin rızasıyla kasr-ı yed vâki‘ ise şartıyla kasr-ı yedinden oğluna tevcih olunmak fermânım olmağın hakkında mezîd-i inâyet-i pâdişâhânem zuhura getürüp bin iki yüz on dört senesi Cemâziye’l-âhirinin yedinci günü târîhiyle müverrah virilen ruûs-ı hümâyûnum mûcebince bu berât-ı hümâyûnu virdim ve buyurdum ki;

Mezbûr Mustafa zîde kadruhû varup kasr-ı yed iden babası merkum yerine vakf-ı mezbûrun mütevellîsi olup edâ-yı hıdmet eyledükden sonra ta‘yîn olunan yevmî altı akçe vazîfesin vakf-ı mezbûr mahsûlünden alup mutasarrıf ola şöyle bileler alâmet-i şerîfe i‘timâd kılalar.

Tahrîran fi’l-yevmi’l-âşir şehr-i Cemaziye’l-âhir sene erba‘a aşar ve mieteyn ve elf (10 Cemaziye’l-âhir 1214 – 9 Kasım 1799)